Best Scenic Tours Home Page

Wycieczki

Informacje

Wycieczki Planowane

USA
Alaska
Arizona
California-Południe
California-Północ
Colorado
Floryda
Hawaje
Maine (Jesienią)
Nevada
Oregon
Nowy Meksyk-Teksas
Utah
Washington State

Kanada
Gory Skaliste
Wyspa Sw. Edwarda

Meksyk
Jukatan

Ameryka Cent.-Karaiby
Kostaryka
Dominikana

Afryka
Namibia-Botswana

Azja
Chiny
Wietnam-Kambodża
Turcja
Japonia
Tailandia-Burma

Ameryka Poludniowa
Peru
Argentyna
Chile

Europa
Chorwacja
Francja
Islandia
Norwegia
Polska
Włochy

Australia - Oceania
Australia
Nowa Zelandia

Jak Fotografować w HDR

Prześwietlone niebo bywa najczęstszą niedoskonałością zdjęć krajobrazowych. Nie zawsze udaje się uniknąć nieba, lub zastosować filtr szary gradacyjny. Nie jest także rozwiązaniem ustawienie ekspozycji na niebo, gdyż tracone są szczegóły w cieniach. Podobe problemy występują w wielu innych sytuacjach podczas fotgrafowania scen z dużym kontrastem.
Dzieje się to tak z powodu braku zdolności aparatów fotograficznych do rejestracji pełnej rozpiętości tonalnej fotografowanej sceny, która pozwoliłyby zarejestrowć szczegóły zarówno w najjaśniejszych jak też w najciemniejszych obszarach na jednym zdjęciu. To jednak nie wszystko, bo nawet gdyby udało się takie szczegóły zarejestować, to aby ludzkie oko mogło je zobaczyć potrzebny jest jeszcze sprzęt do wyświetlania, lub do druku obrazów o wysokiej rozpiętości tonalnej. Pomimo bardzo szybkiego rozwoju fotografii cyfrowej nie udało się jak dotychczas stworzyć matrycy aparatu, monitora, drukarki, czy papieru, które zapewniałaby rejestrację lub wyświetlanie pełnego zakresu tonalnego każdej dowolnej sceny na pojedynczym zdjęciu. Wydaje się, że w najbliższym czasie czeka nas na rynku sprzętu fotograficznego wyścig podobny do tego jaki był niedawno w ilości megapikseli. Wiele ograniczń i sceptyczna postawa wielu fotografow sprawia, że tzw. fotografia HDR (ang. High Dynamic Range - wysoka rozpietość tonalna) nie jest na razie przyjmowana z wielkim entuzjazmem. Fotografia HDR bazująca na programie komputerowym jest obecnie jedynie obiecującym połśrodkiem. Jakie są perspektywy rozwiązania komleksowego dowiemy się nieco poźniej.

Co to jest fotografia HDR.

High Dynamic Range jest to metoda tworzenia obrazów o ropiętości tonalnej znacznie szerszej od rejestrowanej przez aparat na pojedynczym zdjęciu.

Zobacz jak wyglądają zdjęcia HDR wpisując w wyszukiwarkę internetową "HDR images" lub kliknij Tutaj

Oglądając zdjęcia HDR można odnieść wrażenie, że są one zbyt nienaturalne wręcz niekiedy bajkowe, tak jakby aplikowano im efekty komputerowe. Jednak prawdziwe (wolne od efektów) zdjęcia HDR to rzeczywistość, pokazana tak, jak ją widzimy naszymi oczami, a której aparat nie jest w stanie uchwycić na pojedynczym zdjęciu. Programy do edycji fotografii HDR posiadają zdolność tworzenia wersji surrealistycznych i takie zdjęcia można też tam spotkać. Nie ma w tym nic złego pod warunkiem, że powstały one celowo, a nie przypadkowo np wskutek błędu lub niewiedzy autora.

Normal

Pojedyncze zdjęcie z normalnym naświetleniem

HDR

Zdjęcie HDR stworzone w programie EasyHDR z 3 zdjęć wyjściowych z różnym naświetleniem - 2EV, 0EV, +2EV

Pojęcia podstawowe w fotografii HDR

Dla łatwiejszego zrozumienia zagadnień fotografii HDR warto zapoznać się z jej podstawami. Najbardziej trafnym tłumaczniem najważniejszego zwrotu dotyczącego fotograffi HRD z jezyka angielskiego czyli "Dynamic Range" jest "rozpietość tonalna". Poprawnym tlumaczeniem jest też określenie "zakres tonalny", które można używać zamiennie. Natomiast często używany zwrot "zakres dynamiczny" wydaje się być zbyt szerokim, pasującym do wielu innych procesów fizycznych nie tylko świetlnych.

"Dynamic Range" w fotografii, czyli rozpiętość tonalna zdjęcia, jest to rożnica jasności między jego obszarem najjaśniejszym i obszarem najciemniejszym w których widoczne są szczegóły.

Definicja ta może być także używana do okrślania rozpiętości tonalnej:
- fotografowanej sceny
- obrazu tworzonego w aparcie fotograficznym na matrycy lub filmie
- obrazu drukowanego lub wyśwetlanego
- ludzkiego oka.

Jak widać określenie tonalna/tonalny w fotografii dotyczy jasności, a dokładniej intensywności szarości lub koloru i mierzona jest jednostką ekspozycji fotograficznej EV (ang. Exposure Value). Początkiem skali jest 0 EV, a zmiana intensywności o 1 EV oznacza dwukrotne zwiększenie lub zmniejszenie ilości światła podczas naświetlania matrycy lub filmu. Można to uzyskać przez dwukrotne wydłużenie lub skrócenie czasu naświetlania albo przez zmianę wielkości otworu przysłony o jedną działkę/stopień. EV jest jednostką logarytmiczą, zatem zmiana o 2 EV powoduje cztrokrotne zwiększenie lub zmniejszenie ekspozycji, a zmiana o 3 EV już ośmiokrotne itd. Ekspozycja wymagana do prawidłowego naświetlenia zdjęcia zależy od czułości naświetlanego elementu i należy ją podawać w odniesieniu do wartości ISO marycy lub filmu, np 100 ISO, f/16, 1/150s.

Kolejnym pojęciem, które jest rownież często używane w fotografii HDR jest kontrast, niekiedy błędnie utożsamiany z rozpiętością tonalną.

Kontrast jest to stosunek jasności najjaśniejszego obszaru zdjęcia do jasności obszaru najciemnieszgo.

Z takiej własnie definicji wynika forma jego wyrażania/zapisu (100:1, 100 000:1 itp). Także ta definicja może po pewnej modyfikacji służyć do określania kontrastu innych obrazów rejestroanych, drukowanych czy wyświetlanych oraz fotografowanej sceny.

Wyświetlanie lub rejestrowanie	Kontrast	Rozpiętość tonalna w EV
Oko ludzkie z długo trwajacą akomodacją	1 000 000 : 1	20 EV
Scena w pełnym słońcu na zewnatrz	100 000 : 1	17 EV
Negatyw	1000:1 - 2000:1	10 -11 EV
Monitor	500:1	9 EV
Lustrzanki cyfrowe	300:1	8 EV
Papier błyszczący wysokiej jakości	200:1	7.6 EV
Papier błyszczący zwykłej jakości	100:1	6.6 EV
Aparaty kompaktowe	100:1	6.6 EV
Film do przeźroczy	64:1	6 EV
Papier matowy wysokiej jakości	50:1	5.6 EV

Jak rozumieć histogram
Histogram obrazuje rozkład pikseli w zależności od ich jasnosci. Oś pozioma reprezentuje skalę szarości od zupełnej czerni po lewej do czystej bieli po prawej. Oś pionowa pokazuje ilość pikseli, jaka jest przyporządkowana poszczególnym stopniom jasnosci

A. Normalne	B. Niedoświetlone	Prześwietlone

A. Zdjęcie o normalnej ekspozycji sceny o wysokim kontraście
B. Zdjęcie niedoświetlone. Widać wyraźne odsunięcie od bieli i wysoką koncentrację pikseli w czerni
C. Zdjęcie prześwietlone. Widać odsunięcie od czerni i znaczną ilość pikseli reprezentujących czystą biel

Wszystko dla oka
Cała fotografia cyfrowa polega w zasadzie na totalnym oszukiwaniu naszych oczu, gdzie się tylko da i jak dotychczas skutecznie. Z tonalnością nie jest tak łatwo jak to było z rozdzelczością. Ludzkie oko jest zdolne weryfikować rozpietości tonalne wymienionych wcześniej urządzeń, sceny oraz powstających fotografii. Dzięki zdolności akomodacji potrafii rozrożnić 16 milionów odcieni jasności. Jest zdolne widzieć bardzo słabe gwiazdy 7 wielkości gwiazdowej, aż do bardzo jasnych obiektów w pełnym słońcu. Zdolność tworzenia obrazów o rozpiętości tonalnej ludzkiego oka, czyli fotografii HDR jest obecnie głównym celem producentów sprzętu fotograficznego i programów komputerowych na świecie. Meta w tym ewntualym wyścigu jest więc wyraźnie określona i znajduje się dosyć blisko. Nie ma przecież potrzeby, aby sprzęt rejestrował i odtwarzał coś więcej, czego mimo względnej doskonałości ludzkie oko nie będzie w stanie zobaczyć.

Jakie są sposoby zwiększenia rozpiętości tonalnej.
Najbardziej obiecującym i zarazem kompleksowym rozwiązaniem jest budowa matryc, które będą zdolne rejestować pełną rozpietość tonalną dowolnej sceny bez konieczności posługiwania się programem komputerowym.
Zapewne każdy zauważył, że w powyższej tabeli niespodziwanie wysokie miejsce pod względem zdolności rejestaracji rozpietości tonalnej zajmuje negatyw. Okazuje się, że rejestracja obrazu na negatywie przebiega zupełnie inaczej niż dzieje się to na dzisiejszych matrycach aparatów cyfrowych. Na czym polega ta różnica. Podczas ekspozycji sensory matrycy podlegają stałemu nasycaniu proporcjonalnie do stopnia ich naświetlenia. Najaśniejsze miejsca obrazu, są więc narażone na prześwietlenia, gdyż osiągają względnie szybko maksymane nasycenie, zanim zostaną prawidłowo naświetlone ciemniejsze miejsca obrazu, co daje czystą biel i brak jakichkolwiek szczegółów w konsekwencji ogranicza rozpiętość tonalna. Natomiast na negatywie proces nasycania przebiega nieliniowo, w tym przypadku coraz wolniej w miare zwiększania stopnia naświetlenia. Zadaniem twórców nowych matryc będzie więc wyposażenie ich w sensory, które będą posiadać charakterystykę podobną do błony negatywowej. Pierwsze aparaty z taką matrycą, pojawiają się już na rynku. Gdy uda się ten cel osiagnąć aparaty będą zdolne wykonywać zdjęcia HDR bez wspomagania programowego. Będzie to jednak tylko połowa sukcesu. W parze muszą iść urządzenia do wyświetlania i druku. Póki co musimy się zadowolić połśrodkani i to jeszcze ze znacznymi ograniczeniami.

Jak zwiększyć rozpietość tonalną zdjęć.
Metoda 1
Metodę tę trudno określać mianem HDR, gdyż nie zwiększa praktycznie rozpiętości tonalnej, ale należy o niej wspomnieć bo stanowi najprostszą próbę odzyskania szczegółów w cieniach. Polega ona na wykonaniu 1 zdjęcia tak, aby dobrze były odwzorowane najjaśniejsze jego miejsca, a poźniej w programie do edycji poprawić widoczność szczegółów w jego najciemniejszych obszarach. Uzyskany efekt nie będzie specjalnie imponujacy, a na dodatek pojawią się problemy z szumami, nie mniej jednak w wielu przypadkach bywa ona jedyną możliwością poprawy zdjęc np już wykonanych.
Metoda 2
Nazywana jest pseudo HDR. Tym razem polega na wykonaniu pojedynczego zdjęcia i zarejestowanie go najlepiej w formacie RAW. Następnie zdjęcie pddawane jest obrobce w programie HDR z wbudowaną funkcją pseudo HDR, czyli aplikowania efektu HDR do pojedynczego zdjęcia. Ostateczny efekt nie jest także imponujący, gdyż nie zwiększa faktycznej rozpiętości tonalnej. Zaletą tej metody jest możliwość zastosowania w przypadku scen ruchomych, oraz zdjęć już istniejących.
Metoda 3
Jest to najłatwiejsza metoda tworzenia zdjęć HDR i sprowadza się do użycia wbudowanej w aparacie funkcji HDR. Niestety jak dotychczas jakość tak tworzonych zdjęć jest jednak niższa od tych uzyskiwanych metodą przy pomocy niezależnego od aparatu fotograficznego programu komputerowego HDR.
Metoda 4
Polega ona na wykonaniu co najmniej dwóch zdjęć identycznie skadrowanych z różnym naświetleniem, oraz z zachowaniem takiej samej głębi ostrości i jeszcze kilku innych wymogów. Pierwsze zdjęcie z ekspozycją zapewniającą dobrą widoczność szczegółów w jego najjaśniejszych obszarach, a drugie ze szczegółami w obszarach najciemniejszych. W praktycznie używane są minimum trzy zdjęcia. To trzecie jest wykonywane z normalnym naświetleniem co zapewnia dobre odwzorowanie szczegółów w półcieniach. Maksymalna ilość zdjęć składowych zależy od kontrastu danej sceny i dochodzi do 7, a niekiedy nawet do 9 zdjęć.
Tak przygotowany materiał fotograficzny poddawany jest następnie obróbce przez wybrany program do tworzenia zdjęć HDR. Ogólny algorytm w/g którego programy komputerowe tworzą zdjęcia HDR będzie omowiony poźniej i należy go poznać, aby zrozumieć na czym polega fotografia HDR.

Oto lista 10 najlepszych programów HDR według jednego z profesjonalnych portali internetowych Zobacz pełna listę i przegląd programów HDR (strona po angielsku)

1. Aurora HDR (tylko MAC ) Cena $99 http://aurorahdr.com
2. EasyHDR Cena $30-$65 http://www.easyhdr.com
3. Photomatix Pro Cena $39-$99 http://www.hdrsoft.com
4. HDR Project 4 Cena $49-$198
5. Oloneo HDR (tylko Windows) Cena $59-$149
6. SNS-HDR (tylko Windows)
7. Machinary HDR (tylko Windows)
8. Dynamic Photo-HDR
9. HDR Darkroom
10. HDR Expose

Pozycje od 1-3 ocenione zostały na 5 gwiazdek. Niespodzianką jest to, że w tej dziesiątce nie ma programu Photoshop CC, gdyż oceniony został tylko na jedną gwiazdkę. Przy wyborze programu nie koniecznie trzeba się kierować niniejsza listą. Należy zwracać uwagę czy dany program jest samodzielny, czy może pracować jedynie jako wtyczka/plug in/ innego programu np. Photoshop. Wiele firm oferuje bezpłatne wersje próbne i od takiej wersji najlepiej rozpoczynać poszukiwania najbardziej odpowiedniego dla siebie programu.

Potrzebny sprzęt i oprogramowanie.
Zdjęcia wyjsciwe do tworzenia HDR można wykonać niemal każdym aparatem cyfrowym wyposażonym w obiektyw szerokokątny, jednak najlepiej aby miał kilka istonych funkcji wymienionych poniżej. Dodatkowy sprzęt powinien pomóc zapewnić identyczność kadrów, tak aby je rożniła jedynie ekspozycja.
1. Aparat fotograficzny z możliwością użycia:
"braketingu" ekspozycji,
zapisu zdjec w formacie RAW,
wyswietlania histogramu,
uzycia trybu manualnego
punktowego pomiaru światła
2. Obiektyw szerokokątny
2. Solidny statyw
3. Wężyk spustowy lub zdalnie sterowany wyzwalacz migawki.
4. Dodatkowe karty pamięciowe do wielokrotnego zapisu zdjęć w formacie RAW.
5. Program do tworzenia zdjęć HDR
Bardzo przydatnym urządzeniem byłby Promote Control firmy Promote Systems gdyby nie jego cena (B&H $329) Tutaj można go zobaczyć na stronie producenta, albo na stronie http://www.promote-control.com

Wybór sceny i ustawienia braketingu
W praktyce spotkamy się z wieloma scenami, których cała rozpietość tonalna będzie mogła być zarejestrowana przez każdy aparat cyfrowy. Dla przykladu może to być krajobraz spowity mgłą. Aby ocenić czy aparat jest w stanie zarejestrować daną scenę, najlepiej jest wykonać zdjęcie z pomiarem punktowym światła w najjasniejszym miejscu sceny i zobaczyć jak wygląda histogram. Jeśli cały wykres naświetleń mieści się między krańcowymi punktami czerni (po lewej) i bieli (po prawej) scena może byc zarejestrowana przez aparat w jej pełnej rozpiętości tonalnej. Nie znaczy to jednak, że nawet w takich przypadkach nie mozna eksperymentować z HDR, które daje niekiedy zupełnie inny, ciekawszy obraz.
A jak podchodzić do scen z dużą rozpietością tonalnąą. Na początek można by przyjąć, że wykonanie 3 zdjęć przy braketingu 2 EV (stopnie ekspozycji) będzie wystarczające dla wiekszości scen krajobrazowych. Oto kilka przykładów scen i orientacyjnych ustawień przy braketingu stopniowanym co 2 EV
Krajobraz we mgle - 1 do 3 zdjec
Krajobraz z czystym niebem - 3 zdjecia
Krajobraz w dzień z chmurami, niebem i slońcem - 3 do 5 zdjec
Krajobraz z całkowitym zachmurzeniam - 3 zdjecia
Wshód i zachąd słońca - 3 do 5, a niekiedy nawet 7 zdjec
Las w słoneczny dzień 3 do 5 zdjec
Wnętrze bez okien w kadrze 1 do 3 zdjec
Wnętrze z oknami w kadrze 7 zdjęć

Pomimo, że każdy program posiada zdolność wyrównywania obrazów (picture alignment), to należy i tak zwracać szczególną uwage na zapewnienie stabilności aparatu podczas fotografowania dla HDR.

Porady zapewniające stabilność ujęcia

Zawsze, kiedy to jest tylko możliwe używaj solidnego statywu

Dociążaj statyw, aby zniwelować wpływ wiatru, lub osłaniaj aparat przed nim

Unikaj instalowania statywu na drgającym/ruchomym/ podłożu jak np
most lub wiadukt,
pobliże przejazdu ciężkich pojazdów,
obiekty utrzymujące się na powierzchni wody lub podlegające falowaniu
inne

Zawsze używaj wężyka spustowego, lub zdalnie sterowanego wyzwalacza migawki, albo timera.

Używaj funkcji zamykania lustra, kiedy tylko czas ekspozycji będzie krótszy niż 1/15 sekundy.

Nie zmieniaj nastaw w czasie robienia serii zdjęć

Wyłącz funkcje optycznej stabilizacji obrazu, gdy aparat jest zainstalowany na statywie. Mechanizm stabilizacji dokonuje pewnych funkcyjnych .przesunięć pdczas procesu stabilizacji.

Programy HDR radzą sobie także nie najlepiej z innymi różnicami na zdjęciach wyjściawych HDR np. z różną głębią ostrości, z ruchomymi elementami na zdjęciu itp. Znaczy to, że przy wykonywaniu serii zdjęć należy zrobić wszystko, aby takich rożnic uniknąć, i zawsze pamiętać, że HDR obsługuje najlepiej sceny statyczne.

Porady jak uniknąć innych różnic

Zwaracaj uwagę na trudno zauważalne zmiany w scenie jak ruch chmur i ich cieni na ziemi, falowanie i przepływ wody, uginanie się drzew i gałęzi, trzepotanie liści na wietrze, przelatujące ptaki itp. Zawsze upewnij się jak progran HDR sobie z tym poradził i dokonaj ewntualnych poprawek.

Używaj wyłącznie priorytetu przysłony, aby zapewnić jej stałą wielkość podczas serii zdjeć, co zapewni taka sama głębię ostrości

Staraj się skrócić maksymalnie czas między wykonaniem poszczególnych zdjęć danej serii

Ustaw czułość matrycy na najmniejszą wartość dostępną w aparacie. Dla większości aparatów cyfrowych będzie to ISO 100. Unikniesz wtedy wysokiego poziomu szumów w ciemniejszych obszarach zdjęcia, które program HDR dodatkowo wzmocni.

Zapewnij ten sam punkt ostrzenia dla każdego zdjęcia serii posługując się trybem manualnym.

Wyłącz funkcje automatycznego balansu bieli i ustaw go najlepiej jak to możliwe dla istniejących warunków oświetleniowych. Jeśli zdjęcia są rejestrowane w formacie RAW będzie możliwość późniejszej korekty balansu bieli, kiedy zajdzie taka potrzeba

Inne porady

Rejestruj zdjęcia w formacie RAW także z wielu innych powodów, głównie dlatego, że daje lepsze efekty podczas tworzeniu zdjęć HDR

Miej duży zapas miejsca na kartach pamięciowych. Seria zdjęć rejestrowanych w RAW potrzebna do stworzenia pojedynczego zdjęcia HDR wymaga niekiedy ok.150 MB a nawet więcej. Łatwo to obliczyć mnożąc średnią pojemność pliku RAW danego aparatu przez ilość zdjęć w serii.

Używanie programu HDR

Zdjęcia przygotwane w/g powyższych zasad powinny być poddane obróbce przez program HDR bez jakiejkolwiek wcześniejszej ingerencji, chociaż można to robić w ramach eksperymentów, które mogą przynieść niekiedy ciekawe efekty. Także dopuszczalne jest wcześniejsze likwidowanie szumów wg odpowiedniego postępowania.
Dalsza część dotycząca używania prograpu HDR jest jeszcze w przygotowaniu.

Poniżej 3 zdjęcia wyjściowe i zdjęcie wynikowe utworzone w programie EasyHDR

Niedoświetlone przy -2 EV